Układ Słoneczny narodził się z wirującego obłoku gazowo - pyłowego około 4,6 mld lat temu. Za sprawą działania sił grawitacji obłok ten był wprawiany w coraz większą rotację pod wpływem której przybrał kształt dysku, natomiast w jego centrum powstawała gazowa kula. Temperatura jaka panowała w środkowej części obłoku była tak duża, że nastąpił zapłon reakcji jądrowych i narodziło się Słońce.
W tym samym czasie formowały się inne planety. Gdy nastąpił zapłon Słońca, jego wiatr zdmuchnął resztki pyłów i gazów z wewnętrznych planet Układu Słonecznego, natomiast na planetach położonych dalej od Słońca materiały te pozostały i weszły w skład tych planet.
Na Układ Słoneczny składają się: Słońce, 8 planet przynajmniej 166 ich księżyców, co najmniej pięć planet karłowatych i ich sześć znanych księżyców a także miliardy małych ciał Układu Słonecznego, do których zalicza się planetoidy, obiekty pasa Kipera, komety, meteoroidy pył okołoplanetarny. Planety dzielą się na: wewnętrzne (Merkury, Wenus, Ziemia, Mars) oraz zewnętrzne (Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton). Pomiędzy Marsem a Jowiszem leży pas planetoid (asteroidy).
Orbity planet są elipsami ze Słońcem w jednym z ognisk. Prawie wszystkie z wyjątkiem orbit Merkurego i Plutona są bardzo zbliżone do kół. Wszystkie orbity planet leżą mniej więcej w tej samej płaszczyźnie zwanej ekliptyką (z wyjątkiem Plutona, którego orbita jest odchylona od ekliptyki ok. 10 stopni).Choć Pluton od 24 sierpnia 2006 roku nie jest już uznawany za 9 z planet a tylko za planetę karłowatą.
Ekliptyka jest to płaszczyzna orbity ziemskiej. Jest ona nachylona pod kątem 7 stopni do płaszczyzny równika słonecznego.
Wszystkie planety okrążają Słońce w jednym kierunku (przeciwnym do ruchu wskazówek zegara patrząc znad słonecznego bieguna północnego).
Najlepszą metodą na uzmysłowienie sobie relacji pomiędzy planetami Układu Słonecznego jest zmniejszenie go jakieś bilion razy. Ziemia miałaby wówczas średnicę ok. 1.3 cm, a orbita Księżyca znajdowałaby się w odległości ok. 30 cm od Ziemi. Słońce byłoby oddalone od Ziemi o jakieś 150m, a jego średnica wynosiłaby 1.5 m. Jowisz o średnicy 15 cm okrążałby Słońce w odległości 750 m, Saturn natomiast o średnicy ok. 10 cm leżałby już dwa razy dalej. Uran i Neptun byłyby wielkości cytryn i leżałyby odpowiednio w odległości 3 km i 4.5 km. W tym modelu człowiek byłby wielkości atomu, a najbliższa gwiazda (Proxima Centauri) byłaby od nas oddalona o jakieś 9000 km.
Podwaliną współczesnego obrazu Układu Słonecznego oraz nowożytnych koncepcji jego pochodzenia i ewolucji stało się odkrycie polskiego astronoma Mikołaja Kopernika (1473-1543), który dowiódł, że planety, a wśród nich i nasza Ziemia, krążą wokół Słońca.
