W polskiej zbiorowej świadomości nie występuje dziedzina bardziej obciążona stereotypami niż relacje polsko – żydowskie. Stosunek do narodu Izraela był efektem wielowiekowego obcowania obu nacji. Żydzi w wielonarodowościowej Rzeczpospolitej wyróżniali się najbardziej – mową, ubiorem, obyczajami oraz wiarą.

Żydzi polscy. Co o kwestii asymilacji Żydów sądziła Maria Konopnicka oraz inni znani Ci polscy twórcy XIX-wieczni?

W XIX-wiecznej Polsce z łatwością można się doszukać zaściankowych i ksenofobicznych haseł, które pomimo pozytywistycznych działań, ogarniały swym kręgiem coraz to większe rzesze.

Pozytywizm to epoka poważnych przemian niemalże we wszystkich dziedzinach. Następuje rewolucja techniczna, zmienia się spojrzenie ludzi na świat. Jednym z głównych haseł pozytywistycznych była asymilacja Żydów, czyli głębsze włączenie ludności żydowskiej w życie narodu polskiego oraz przeciwstawianie się postawom antysemickim.

Żyjemy w świecie marionetek. Czy jesteśmy sterowani, zagubieni, uzależnieni?
Bohaterowie „Lalki” bardzo dobrze uzasadniają tą myśl swoją postawą. Do takiej świadomości doprowadza warstwa społeczna najmniej zaangażowana w życie narodu, pracę – arystokracja.
Ludzie ci pozbawieni są jakichkolwiek wartości duchowych.